The framing of Jasper C. en Tim K.

Dat Jasper Cillessen op zaterdag 30 november 2019 in de thuiswedstrijd van Valencia tegen Villareal een penalty stopte en daarmee belangrijk was voor zijn ploeg werd, natuurlijk, door de media gedeeld. De reacties op sociale media gingen alleen niet over Jaspers aandeel in de zege van de ploeg door het stoppen van een penalty. Integendeel

Zo merkte iemand op: “Jasper Cillessen kan echt een strafschop stoppen!!” en er waren meer vergelijkbare reacties. In een artikel over de genoemde wedstrijd, merkte de journalist al op dat Cillessen niet bepaald bekend staat als een penaltykiller en ook “de wijze en de dwaas” schreef eerder over Jasper en het stoppen van penalty’s in zijn blog “Jasper Cillessen pakt geen penalty” van 3 augustus 2020.

Terug naar een gedenkwaardige voetbaldag: 5 juli 2014. In de 121e minuut van de wedstrijd tussen Nederland en Costa Rica wordt Jasper Cillessen door Louis van Gaal naar de kant gehaald en vanaf dat moment verdedigt Tim Krul het doel van Nederland. Deze historische keeperswissel veranderde de carrières van Tim Krul en Jasper Cillessen.

In het interview met Jacques van Gelder na de wedstrijd tegen Costa Rica, verklaarde Van Gaal dat, met het oog op de strafschoppen, de keuze voor Krul een logische was, omdat Krul een betere penaltykiller is en een “langere reach” heeft. Het was in het belang van het team en vergrootte de kans op winst tijdens de penaltyserie om Krul tussen de palen te zetten. Krul bewees het gelijk van de coach en groeide die dag uit van reservekeeper tot held van de natie. Of Jasper Cillessen, die Nederland vlak voor de penaltyreeks behoedde voor een achterstand, ook tot held had kunnen uitgroeien? We zullen het nooit weten.

Het beeld van Krul, als penaltykiller, wordt sinds die gedenkwaardige dag alsmaar bevestigd als hij weer een penalty stopt of zelfs meerdere in een wedstrijd. Dat hij een fenomeen is, als het gaat om penalties, liet hij voor en laat hij na de befaamde penaltyreeks meermaals zien. Als hij een penalty tegen krijgt, is Krul zoals een fan zegt “on steroids”. Voor trainers en strafschopnemers is Krul een plaag door zijn getreuzel, de maniertjes en de gebaartjes ter voorbereiding op een penalty, maar het is een uiterst effectieve manier om zijn tegenstander uit balans te brengen en de kans op het stoppen van de penalty te vergroten. Zijn “gedoe” maakt de prestaties van Krul als penaltykiller echter niet minder indrukwekkend en die prestaties worden telkens weer breed uitgemeten in de verschillende media.

En Jasper? Het beeld dat hij geen penalties stopt of kan stoppen, heeft hij, ondanks genoemde heldendaad tegen Villareal en een aantal andere gestopte penalties, zelf niet weten te ontkrachten. Dat hij wordt gezien als een goede keeper en Van Gaals onbetwiste nummer één keeper was, omdat Van Gaal koos voor een meespelende keeper, levert hem wel respect op, maar de keeperswissel en de daaraan gekoppelde beeldvorming van de keeper die geen penalty pakt, blijven aan hem plakken.

Deze beeldvorming of framing wordt met regelmaat versterkt door journalisten van de verschillende media. Zo merkt menig verslaggever, bij een penalty tegen, expliciet op dat Cillessen geen penalty-killer is. Toen Steven Davis tijdens de wedstrijd Noord-Ierland – Nederland een penalty miste voor Noord-Ierland door de bal ongecontroleerd over te schieten, schreef de verslaggever het missen van de penalty zelfs toe aan het storende gedrag van Virgil van Dijk en liet hij de pogingen van Jasper Cillessen om Davis uit zijn concentratie te brengen buiten beschouwing en dat terwijl diezelfde verslaggever in aanloop naar het nemen van de strafschop opmerkte dat Jasper Cillessen “begint aan zijn spel, begint aan het ontregelen, begint aan zijn truc om zo een keer bij het Nederlands elftal tot het stoppen van een strafschop te komen. Daar waar hij zo naar hunkert.” Steven Davis miste, Jasper kreeg geen credits voor het missen en zo duurt de “hunkering” van Jasper voort.

Framing speelt niet alleen een rol in de carrières van Jasper Cillessen en Tim Krul. Ieder van ons heeft of krijgt te maken met beeldvorming, als mens, of je nou (inter)nationaal bekend bent of helemaal niet, als werknemer in een bedrijf of organisatie en in elke andere rol die je hebt. Op basis van die beeldvorming word je beoordeeld, positief of negatief. Die beeldvorming kun je zelf beïnvloeden en soms/vaak ook niet, als die zich bijvoorbeeld buiten je “gezichtsveld” of invloedssfeer afspeelt.

Het wel of niet bevestigen van een bepaald frame gebeurt bewust en onbewust en is veelal bepalend voor hoe iemand gezien en/of benaderd wordt. In het geval van Tim Krul is er sprake van positieve beeldvorming, al kun je je afvragen of het beeld van Tim Krul als keeper niet teveel wordt bepaald door zijn penaltystatus waardoor zijn andere capaciteiten onvoldoende waardering krijgen. In het geval van Jasper is duidelijk welke invloed negatieve beeldvorming kan hebben.

Beeldvorming is overal en de vraag is hoe we er mee omgaan in onze samenleving. Als je bekend staat als de “ideale schoonzoon” zul je anders naar framing kijken, dan wanneer je bekend staat als de man waarmee je zeker niet thuis mag komen. Individuen en groepen worden in onze samenleving al snel op een positief of negatieve manier geframed. Framing kan zo leiden tot oordelen en veroordelen, tot acceptatie/inclusie en uitsluiting van individuen en hele groepen in de samenleving. Hardnekkige framing van bevolkingsgroepen kan direct of indirect aan de basis staan van bijvoorbeeld allerlei vormen van discriminatie. Hoe lastig, vervelend en beschadigend dat ook kan zijn, het maakt framing als verschijnsel niet direct verwerpelijk, want ook hier geldt dat juist kennis over hoe framing werkt bepaalt hoe we ermee omgaan en het voor ons kunnen laten werken.

In een interview van maart 2018 naar aanleiding van een masterclass over framing waarbij Hans de Bruijn, hoogleraar bestuurskunde van de TU Delft, als kerndocent betrokken was, vraagt hij ons framing te zien als een spel. De Bruijn ziet framing als het bepalen van de beeldvorming door het gebruik van de juiste woorden en terminologie. Wij kennen allemaal alle strategieën en spelpatronen van framing. Ieder van ons heeft een (eigen) beeld van alles en iedereen en dus is er niets nieuws onder de zon. Alle partijen verstaan de kunst van het framen. Volgens De Bruijn is de vraag “wie morgen het frame heeft dat aanslaat in de ongoing framing war.” Hij stelt dat het grootste misverstand over framing is, dat het moreel afkeurenswaardig is en dat er een foute geur omheen hangt. De Bruijn toont ook aan dat framing juist heel verhelderend kan werken en bijvoorbeeld “de boel in beweging kan zetten”. En daarmee is De Bruijn een overtuigde en overtuigende pleitbezorger voor een nadere beschouwing van de rol van framing in onze samenleving.

Dat framing onlosmakelijk is verbonden met communicatieprocessen (in onze samenleving) en dus ook in de media is een voor de hand liggende conclusie. Los van de enorme invloed die de verschillende media hebben op de inhoud en de vorm/het frame van berichtgeving die ons dagelijks overspoeld, zijn we op sociale media en in het dagelijks leven bezig met het beeld dat men van ons heeft of zou moeten hebben en hoe we ons kunnen verhouden tot de samenleving om “het perfecte plaatje” in stand te houden of verder te verfraaien. Niet zelden worden zelfs (imago)deskundigen ingehuurd om advies te geven over het juiste beeld dat men wil uitdragen en welk gedrag daarbij hoort, zeker in het geval van “uitglijders” waarbij alleen excuses niet helpen.

Daarmee is framing niet meer weg te denken uit ons leven en is het als fenomeen zo boeiend, omdat het veel verschillende kanten heeft. Zo hebben de “medailles” die Jasper en Tim aan het einde van het toernooi in 2014 ontvingen, door de keeperswissel tijdens dat toernooi en de daaraan gekoppelde framing na die keeperswissel twee heel verschillende zijden laten zien. In een studie over framing stelden Baldwin van Gorp en Jan Boesman de vraag of framing “een sluipend gif is of een toverdrank”? Het antwoord van Jasper en Tim moge duidelijk zijn.

dewijzeendedwaas.blog – 16 november 2020

Dit blog vloeit voort uit een opmerking over beeldvorming in het blog: “Jasper Cillessen pakt geen penalty” van 3 augustus 2020

Dit blog is tevens het eerste deel van een serie blogs over framing

#TimKrul #JasperCillessen #HansdeBruijn #beeldvorming #socialemedia #keeperswissel #framing #LouisvanGaal